Premere per ascoltare la lettura del brano seguente

Ancamó al dì d’incö, candu vögn ch’al stá da cá in di strái disluntàn un mia di piázzi, al dèi andá in centru dáa cittá, al disi ch’al vá in Büsti, cume s’al vignéssi d’un òltar paési. Parchè al disi non "a vó in centru" ? E al disi invèci "a vó in Busti ?" Bögna savèl, parchè gh’é a só rasón.
Una ölta l'èa non cumpagn d’incö ch’a 'l è scási fabricá dapartütu e t’incumènzi da Cagnöa a truá fabricá, e ti vé drìzu fin’al Campusantu nöu in mèzz’ai cá, tème vèssi a Milan. Da chelóltra parti ti vègni da Sinágu e ti vè a finì áa Cassina di Pói e scási ti vè a Galará cunt i cá d’una parti e da chelóltra.
Ai temp’indré, Busti 'l èa un ròsciu da cá inturnu ai tré gési da S. Giuán, S. Maia e S. Michè. Tré spán pussé in lá gh’èa a campagna e par truá una cassina bisugnèa caminá mez-mìa, e una cassina l'éa disluntàn un mìa da chelóltra.

La chiesa adiacente alla Cascina dei Poveri
bassorilievo di Mario Luise

Chi cha stèa da cá in dul ròsciu di gèsi gha disèan büstóchi, chi cha stèa da cá in di cassìn gha disèan cassináti.
Eccu parchè chi di cassìn, cand’i vegnèan in citá, i disèan ch’i 'ndéan in Büsti e i büstóchi, cand’indéan in di campágn, i disèan ch’indèan föa, val a dì ch’indèan föa da Busti, dul taratói di gési e di fabricá.
Cunt ul tempu, Busti al s’é slargá e cun gran premüa, in da sti ültam trent’án, 'l è curü a brasciá sü tütt’i cassìn e 'l é diventá tütt’una róba sùla.
E, cuntentu non nancamó, 'l ha tiá in cá fina Sinágu e Bursàn.
E sa la stessi d’un carghidögn, al ta tìa in cá anca Ulgiá.
Dónca, incö sa duèsi dì: "a vó in cèntru". Ma a forza dáa tradizión la vöi cha sa dìsa ancamó: "a vó in Büsti". E i büstóchi da ráza, chan lu sentan menziuná, gha sa strengi ul cöi, parchè al gha fá suvegnì chèl Büsti ch’han vüstu o ch’hàn sentü dì.
I cassináti i vegnèan in Busti da rái, ma da rái bén. Aa fèsta i ’ndèan a méssa prima, e apèna ch’a l'éa finìa, sübutu indrè da cursa, parchè i óman gh’èan i bèsti da rigülá, e i dón gh’èan i fiö pisciniti da cüá.
E sicùmi a méssa prima, che una ölta gha disèan a méssa di beché (parchè i beché, par via dul negózi, gh’èan tempu non d’andá a chi oltar mèssi) lu fèan par tempu, i cassináti i turnèan indrè da méssa ch’a l'èa scüu ancamó, e i fèan nanca ua e idè Busti cum’ al èa fèi !
I óman i fèan una pél da Busti ai dì dáa fea, candu ch’èan da crumpá o da vendi i bèsti.

Il mercato del bestiame - Giovanni Cappelli 1923-1994

Inlua i vegnèan a Busti da matina prestu e gh’èa mèzu pü da strüsái a cá, e cand i sprafundèan in di ustaji gha uéa a rampinéa par tiái föa, e cand éan bèn föa, a gha uéa ul caretón da menái áa cassina, parchè ul vèn ch’a gh’éan giù i u fèa stá in pé pü.

I fiö i scuratèan par Busti, in tròpa, du ölti a l’ann: a S. Biasu, chi vegnéan a fá benedì ul pàn par tignì indrè ul má dal gùa e áa vigilia da Pàsca a tö u acqua santa par bagná i ögi cand’ gh’andéa in cièl ul Signùi, e par segnássi áa sìa candu a sa ’ndèa in lèciu. Che rabèl in chi dü dì lì !

Il miracolo di san Biagio
attribuita a Marco Benefial 1684-1764

Ma ul pusè bèl da vidè l' éa a fèsta di dón, can' ch’i vegnèan in Büsti par faghi insidi i vaiöi ai fiö pisciniti. Uh, car Signùi e cáa Madóna, s’àn vidèa da tütt’i culùi ! L’èa pègiu ch’a gha füssi a turnu i cuscrìti !
Dopu insidi i vaiöi, i féan rócul chi di cassìn a-pressa e chi ch’andèa in dul Magnágu a mangiá i bumbón e a bèi ul marsala, e chi ch’andéa in dul Camaón a mangiá a pìcula di brusciti. Baráca dapartütu ! Una ölta a l’ann, sa pudèa fála e 'l éa anca lecitu. A dìsu una ölta a l’ann, parchè i spusi da chi tempi lá almancu un fiö a l’ann gha 'l èan da fá insidi !

La vaccinazione contro il vaiolo
in unaa stampa ottocentesca

Chèl ch’éa lecitu non l’ha fèi, inveci, una dona cha gh’a disèan Fación, che una ölta ch’a l’èa gnüa in Busti a fá insidi i vaiö, a füia da mangiá pìcul, da béi sü tazóti, e da cantá Ninèta, la s’è regurdáa pü nanca dul fiö, e l’è ’ndèi a cá senza. Par furtüna che chi du ustaja, áa sìa, prima d’andá in léciu, gh’è gnü in dul có da fá pulizia e in dul met’a postu i cadréghi s’hìn acórci che, in sü ’na cadréga incantunáa, gh’éa lá un fiuèn in bèll’indurmentá, se da non gha pudèa capitá ’na cái disgrázia.
Uèi! credè non, peó, che chèl da lassá turn’i fiö al capitèa da spèssu! Par l’amur di Diu ! L’è capitá una ölta sula e pö pü. E sa va l’hu cuntáa sü, le dumá par davi da idè che una ölta l'èa tantu diferènti dul dì d’incö. Büsti, incö, i egènti lu vèdan tütt’ i dì e certi robi d’una ölta i capitan pü. Mó, va salüdu e a vó in... Busti a fá ’na partìa a scùpa !

Carlo Azimonti
lettura: Enrico Candiani
scelta iconografica: Enrico Candiani

---

Articoli di Storia e cultura

---